Tranh sơn mài từ lâu đã được biết đến là một loại nghệ thuật độc đáo mang tính truyền thống của dân tộc Việt Nam. Gọi là tranh sơn mài nghĩa là phải mài ra mới thấy hiệu quả. Tranh sơn mài truyền thống mang một vẻ rất khác với các loại tranh khác vì vậy nên nó được rất nhiều người yêu thích.
Ngày nay tranh sơn mài bị pha trộn nhiều không còn giữ được những nét đặc sắc của tranh truyền thống nữa, thay vào đó là họ sử dụng sơn Nhật. Về bản chất, sơn Nhật Nhật chất lượng kém hơn hẳn so với sơn ta, nó chỉ giúp sơn mài mỹ nghệ đạt hiệu quả cao trong kỹ thuật như độ bóng loáng cao hơn, ít trở ngại trong thời tiết,.. nhưng ngược lại thì sơn Nhật là một chất liệu không có hồn, tranh cứng hơn và không bền bằng tranh truyền thống.
Vậy tranh sơn mài truyền thống có điểm gì đặc biệt hơn các loại tranh khác?
Tranh sơn mài truyền thống Việt Nam là một thể loại hội họa độc nhất trên thế giới bởi những nét đặc biệt sau:
1. Làm khô.
Các loại tranh khác, muốn cho sơn mau khô người ta sẽ dùng quạt thổi tranh hoặc phơi nắng, nhưng tranh sơn mài lại khác, muốn lớp sơn khô nhanh người ta phải ủ trong tủ kín gió và thổi nhiều nước vào tủ để tạo ẩm thì tranh sơn mài sẽ mau khô hơn.
2. Mài tranh.
Muốn thấy tranh phải mài mòn những lớp sơn phủ phía trên mới thấy hình vẽ trong tranh, đó cũng là điểm rất khác biệt so với các loại tranh khác.
3. Nguyên liệu.
Tranh sơn mài sử dụng nhựa cây sơn và các chất màu tự nhiên như son, vàng, bạc, xà cừ, vỏ trứng… mang lại một sự cảm thụ độc đáo cho người thưởng thức mà các loại chất liệu công nghiệp không thể có được.
4. Kỹ thuật vẽ tranh sơn mài,
Người vẽ phải tính toán tỉ mỉ, phải vẽ rất nhiều lớp để sau đó mài mới tạo nên sự ẩn hiện của các lớp màu. Đây cũng là điều làm nên giá trị của tranh sơn mài.
5. Hiệu quả nghệ thuật của tranh.
Tranh sơn mài mang một màu sắc rất riêng: trầm ấm và sâu thẳm.
Chính những đặc điểm riêng về màu sắc và chất liệu trên nên tranh sơn mài vừa sang trọng lại vừa màn tính dân tộc, rất gần gũi với xu thế đương đại. Sở hữu một bức tranh sơn mài trong nhà sẽ khiến căn nhà trở nên sinh động, tươi mát và sang trọng.